Ann dekouvri Kodiyè Andes yo ak Anpi Enka (Incas)

Ou renmen listwa? Ou prefere li? Mwen jwenn pou ou yon site ki ap baw nan bon ti mamit kijan yon ti ponyen espayòl rivé mété a jenou anpi ki te pi pwisan nan Amerik la. https://www.histoire-pour-tous.fr/dossiers/221-la-capture-datahualpa-par-pizzaro-16-novembre-1532.html

Kisa ki rete nan Anpi Enka aprè Espayòl yo te devaste sivilizasyon li? Plis ke 4 syèk deja pase depi ke espayòl yo te fè konkèt, detwi sivilizasyon Enka yo, epi te fè pèp sa'a tounen esklav pou chache lò bayo pou voye an Espay. Kisa ki rete pou nou wè nan peyi Pérou ak ki kapab ede nou apresye jeni ak grandè pèp Enka. Perou se prensipal peyi ki etabli sou tè Enka yo e ki genyen kote kapital Anpi Enka an te ye. Se yon peyi nan kontras ki prezante tèt li kòm yon ti kontinan ak divèsite klima li yo, melanj pèp ak tradisyon yo. Avèk tanp li ke yo bliye anba solèy dezè a, trezò kache li yo, tonm enperyal li yo ak nati li, tout riches pase ajitasyon li, peyi a te toujou atire avanturyé. Nan mak pye yo nan Anpi Enka a, nan kè a nan Andes yo majestic, Perou defye imajinasyon an ak pwomès yon vwayaj espektakilè pou dekouvri yon kilti milenè. Nap envite'w fè ti vwayaj vityèl saa ak yon fim ki te dirije pa Eric Bacos Tit dokimantè: Perou, bijou Enka an. Tou sa pou'w konnen sou Anpi Enka - Perou - Machu Picchu

Ekip "C'est pas sorcier" abitye fè dokimantè ki senp sou anpil sijè ki enteresan nan lasyans, listwa ak la kilti. Nan yon ti dokimantè  26 minit e ak anpil ilistrasyon, yap pèmèt ou dekouvri istwa ak grandè sivilizasyon Enka an.

Nan kad chèn pataje konesans sou Gwoup ech@nj, pran sanw pou swiv dokimantè pwofon sa'a pou aprann sou istwa Anpi Enka. Anpi sa'a te pèp  ki te pi pwisan nan Amerik yo jiskaske ke konkistadò espayòl yo te rivé kraze yo pou malè limanite.

Kòdiyè Andes yo se 4,000 mèt altitid. Gen ti avyon ak elikoptè ki pa ka menm rivé wotè sa'a.  Se 4 fwa wotè sòti bò rad Pòtoprens la, rivé tèt mòn Kenskòf. Lè ou wo konsa, patou nan lemonn li fè frèt anpil e li difisil pou respire paske air la pa pwès. Ann pa mande pou plant ki nòmalman ta gen difikilte pouse lòt kote nan wotè sa. Kidonk pou tout yon pèp rivé viv la, sa trè difisil.E poutan, gen yon gran pèp ki rélé Enka ki rivé devlope nan zòn sa'a youn nan pi gean anpi sou latè. Kijan yo resi fè viv nan koté difisil sa a? Ann kite savan yo bannou kèk esplikasyon sou sijè sa'a.

Nan ti vidéo dokimantè an fransè sa'a nou pral dekouvri chenn mòn sa'a ki nan Amerik di sid e ki rélé Kòdiyè Andes yo. Yap di nou kijan gwo mòn sa yo te rivé fòmé, poukisa yo rélé yo Kodiyè e sa ki fè li difisil anpil pou moun rivé abite la.

Nou te li pou ou: Kòdiyè yo. Kòdiyè vle di chenn montay ki mare tankou yon kòd (Cordel an Panyòl) Andes: Lè Espanyòl yo te wè mòn sa yo kote Perou ye kounye a, yo te trè enpresyone premye pa altitid la (yo pat janm te wè yon bagay konsa anvan nan vwayaj eksplorasyon yo), Lè sa a, sonje ke pratikman tout bò mòn yo te kouvri ak rekòt teras, tout kote ou gade, soti nan fon yo jiska plis pase 5,000m altitid.  Sitou, pou wè dè santèn de natif natal ak rad milti koulè yo ap mache sou teras sa yo, kèk ak karavàn nan lama ki pote panyen plen ak rekòt.  Espayòl yo te sezi devan travay titan sa a.  Se kòmsi yon moun nan peyi a ta prale New York pou premye fwa epi kanpe devan gratsyèl yo... Menm jodi a pou moun ki gen opòtinite ale la, li posib pou wè teras sa yo.  Yo toujou la.  Anpil abandone men ou ka toujou wè yo.  Lè sa a, ou dwe imajine teras sa yo plen ak rekòt nan mayi, joumou, pòmdetè, kinoa, tomat, piman, elatriye ... yon ti jan tankou pandye jaden. Nan ti bout tan, se Espayòl yo ki te batize li kòm: Cordillera de los Andenes y Terrazas Non orijinal li se Kòdiyè waf (oswa platfòm) ak teras.  Poukisa waf oswa platfòm?  Paske miray ki ba a te plat nan pati siperyè li yo ak ase lajè pou pèmèt pasaj pyeton yo ak karavàn nan lama san yo pa domaje rekòt yo.  Nan lang panyòl yo rele sa yon Andén (nou li anne-déne) oswa an pliryèl Andenes (anne-dénesse) Nou dakò ke "La Cordillera de los Andenes y las Terrazas" se yon non pito long ak travayè pou repete.  Se poutèt sa itilize a te ratresi li jodi a fini jis Andes. Se konsa, li nan Kòdiyè nan teras yo, jis ke jodi a pèsonn pa di non konplè a jouk nan fen an.  Anplis, lang panyòl la gen anpil lòt tèm ki te limite pa itilize.  Pa egzanp Santiago, kapital peyi Chili, yo rele Santiago de la Nueva Estremadura.  Yon lòt egzanp: El Pueblo de Nuestra Señora de Los Angeles (kounye a LAX).  Yon dènye: qué va hacer este finde?  kounye a ranplase nan lang ki pale chak jou Qué vas hacer este fin de semana?  (Kisa ou pral fè wikenn sa a) Kiryozite: Teras ki pi wo yo te bati nan wòch vòlkanik paske yo te absòbe ti chalè a pandan jounen an epi yo te lage li pandan lannwit lan, anpeche rekòt yo nan friz.  Basen fon yo te dekouvri toupre krèt yo nan sèten mòn ak wòch vòlkanik sa yo ki te itilize yo obsève syèl la pa refleksyon nan imaj la nan kò a nan dlo. Sous: Quora Kontribye: Rick Valder

Si'w renmen ti tradiksyon kreyòl sa'a ak dokimantè sa'a, Bigòp Inisyativ Kreyòl Gwoup Privilèj ech@nj : https://www.echanj.co/bigop/zetwal/echanjprivileges